Czy każda pożyczka podlega PCC?
Na tak postawione pytanie odpowiedź wydaje się oczywista, ale czy na pewno? Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) podatkowi podlegają m.in. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Jednak w art. 2 ustawy o PCC wskazano, że PCC nie podlegają czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany w zakresie w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług (VAT).
Co w przypadku pożyczki udzielonej przez podatnika VAT?
Obecnie organy podatkowe stoją na korzystnej dla podatników linii interpretacyjnej, czynność udzielania odpłatnych pożyczek przez podatnika VAT, według organów, stanowi odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu VAT na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Jednocześnie udzielanie pożyczek może korzystać ze zwolnienia z podatku VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.
Powyższe stanowisko zostało wyrażone w licznych interpretacjach wydanych przez Dyrektora KIS:
- z dnia 12 marca 2024 r. o sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.897.2023.3.KW
- z dnia 28 lutego 2024 r. o sygn.0111-KDIB3-1.4012.101.2024.2.MG
- z dnia 26 lutego 2024 r. o sygn.0111-KDIB3-1.4012.58.2024.1.MG
- z dnia 20 lutego 2024 r. o sygn. 0111-KDIB2-2.4014.295.2023.4.KK
- z dnia 12 stycznia 2024 r. o sygn. 0111-KDIB2-3.4014.462.2023.4.JS
- z dnia 11 stycznia 2024 r. o sygn. 0114-KDIP4-3.4012.502.2023.4.IG
- z dnia 22 grudnia 2023 r. o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.767.2023.2.IO
Wartym przytoczenia jest fragment uzasadnienia interpretacji z 26 lutego:
„Udzielenie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzące obowiązki w podatku od towarów i usług, zaś Państwa (Pożyczkodawcę) uznać za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.”
Stanowisko jednolite czy sporne?
Okazuje się, że sądy nie zawsze podzielają liberalne stanowisko, wyrażone przez organy podatkowe. Sądy administracyjne wskazują, że podmiot oferujący usługę udzielania pożyczek powinien czynić to w sposób profesjonalny i zorganizowany. W związku z tym, powinien on zadbać o odpowiednie zabezpieczenie spłaty oraz obciążyć udzielenie pożyczki stosowanymi w profesjonalnym obrocie kosztami: np. marżą handlową, prowizją przygotowawczą dla spółki, ubezpieczeniem itp.
W wyrokach NSA: z 26 kwietnia 2023 r. o sygn. III FSK 1989/21, z 6 października 2022 r. o sygn. III FSK 1136/21 i z 24 czerwca 2021 r. o sygn. III FSK 26/21 dotyczących opodatkowania PCC umowy pożyczki pomiędzy podatnikami VAT zostało podkreślone, że nie ma znaczenia fakt, że strony umowy pożyczki są podatnikami VAT, gdyż o wyłączeniu umowy pożyczki spod działania przepisu ustawy o PCC nie decyduje okoliczność bycia podatnikiem VAT, a fakt, że przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności (udzielenia pożyczki) jest opodatkowana VAT, np. dokonuje profesjonalnego świadczenia usług w zakresie udzielania pożyczek. A incydentalne udzielanie pożyczek jest niewystarczające do uznania, iż stanowi czynność podlegającą VAT.
Konkludując, zdaniem NSA, posiadanie statusu podatnika VAT jest niewystarczające do zwolnienia z PCC umowy pożyczki, jeżeli ich udzielenie nie jest dokonywane w sposób profesjonalny.
W konsekwencji, w mojej ocenie, najbardziej zasadnym wydaje się wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną przed planowaną transakcją.