Sztuczna inteligencja na drogach – jak przełom technologiczny wpływa na bezpieczeństwo danych osobowych?

Sztuczna inteligencja (AI) w zawrotnym tempie zaczyna odgrywać coraz większą rolę w motoryzacji. Jak wskazują naukowcy z rzymskiego L’Osservatorio Auto e Mobilità, wkraczamy w nową erę tzw. Inteligentnych Samochodów, których funkcjonowanie będzie oparte na sztucznej inteligencji. Już teraz z systemów opartych na AI korzysta około 20-30% przemysłu motoryzacyjnego. Przewiduje się, że w 2030 roku aż 90% pojazdów poruszających się po naszych drogach będą stanowiły Inteligentne Samochody.

Liderzy branży motoryzacyjnej, tacy jak Toyota oraz Lexus, wskazują, że ich Inteligentne Samochody, wyposażone w zupełnie nowe systemy operacyjne oparte na AI zaczną wchodzić na rynek już w 2027 roku.

Sukces AI w motoryzacji napędzany jest głównie zbieraniem i przetwarzaniem danych – w tym naszych danych osobowych. Zatem naturalnie wraz z rosnącą rolą AI pojawia się istotne pytanie: jakie wyzwania niesie za sobą dynamiczny rozwój AI w motoryzacji w kontekście przepisów RODO?

AI na czterech kołach – czyli rewolucja, która już się dzieje

Toyota zapowiada, że ich przyszłe modele samochodów będą zdolne do prowadzenia interakcji z kierowcą oraz otoczeniem, przetwarzania informacji, uczenia się i działania autonomicznie w sposób przypominający ludzki. Samochody te będą wyposażone m.in. w system rozpoznawania twarzy, interaktywnego asystenta głosowego, funkcje aktywowane gestami i ruchami ciała, biometryczną klimatyzację oraz zdolność interakcji z infrastrukturą drogową.

Z kolei Volkswagen ogłosił podczas targów CES w Las Vegas, że ich Inteligentne Samochody będą wyposażone w Chatbota GPT zintegrowanego z systemem obsługi głosowej, który wspomoże kierowcę np. w obsłudze klimatyzacji, systemu nawigacyjnego, kontroli systemu multimedialnego, oprócz tego będzie można po prostu porozmawiać z Chatbotem GPT (zgodnie z informacją twórców – odpowie nam na pytania z zakresu wiedzy ogólnej). Samochody mają również być podłączone do Internetu, co otwiera nowe możliwości, ale jednocześnie rodzi pytania o bezpieczeństwo danych.

Dodatkowo, dla fanów motoryzacji przykładowy podgląd pozostałych funkcji, których będzie można się spodziewać w samochodach można znaleźć tutaj.

Zderzenie RODO z rozwojem AI

Unia Europejska wychodzi naprzeciw takim dynamicznym zmianom przyjmując Wytyczne 01/2020 dotyczące przetwarzania danych osobowych w kontekście pojazdów podłączonych do Internetu i aplikacji związanych z mobilnością z dnia 9 marca 2021 r.

Regulacje te kładą nacisk, aby w pierwszej kolejności, jeszcze przed przystąpieniem do przetwarzania danych osobowych osoba, której dane dotyczą (najczęściej kierowca), została poinformowana o:

• tożsamości administratora danych (producenta pojazdu i sprzętu, dostawcę usług lub innego podmiotu, który może być administratorem danych lub podmiotem przetwarzającym dane w odniesieniu do pojazdów podłączonych do Internetu),
• celu przetwarzania,
• odbiorcach danych,
• okresie przechowywania,
• przysługujących prawach wynikających z RODO (np. prawa dostępu, prawa do sprostowania, usuwania, ograniczenia przetwarzania oraz, w zależności od podstawy prawnej przetwarzania – prawa do przenoszenia danych i prawa do sprzeciwu). W skrócie ważne jest, aby kierowca wiedział jakie informacje są zbierane, kto ma do nich dostęp i przez jaki czas będą one przechowywane.

Osoby, których dane dotyczą, mogą zostać poinformowane za pomocą klauzul umownych np.

• w umowie sprzedaży pojazdu lub
• w dowolnej formie pisemnej, przy użyciu odrębnych dokumentów np. książki serwisowej lub instrukcji obsługi pojazdu albo komputera pokładowego.

Istotne jest, aby klauzule te były sformułowane w sposób jasny i łatwo zrozumiały dla przeciętnego użytkownika.

Inteligentne Samochody będą przetwarzać takie kategorie danych jak:

• dane dotyczące lokalizacji,
• dane biometryczne (obejmujące m.in. odciski palców, rozpoznawanie twarzy, skanowanie tęczówki oka, monitorowanie pulsu i oddechu),
• dane ujawniające przestępstwa lub inne naruszenia.

Należy zauważyć, że na podstawie takich danych można uzyskać wiele osobistych informacji o kierowcy, i tak np. odnośnie do danych na temat odbytych przejazdów – możemy dowiedzieć się o miejscu pracy, zamieszkania kierowcy, hobby, religii, a nawet orientacji seksualnej – na podstawie odwiedzanych miejsc. Takie dane nie powinny być gromadzone, chyba że są absolutnie niezbędne do celów przetwarzania, zaś przede wszystkim należy zadbać, aby śledzenie lokalizacji nie było uruchamiane w sposób domyślny i ciągły zaraz po uruchomieniu pojazdu, bez wiedzy użytkownika.

Samochody podłączone do Internetu narażone są na dodatkowe ryzyka związane z możliwymi atakami osób zewnętrznych lub ujawnieniem danych w przypadku sprzedaży samochodu czy jego części. Dlatego też sprzedaż pojazdu podłączonego do Internetu powinna pociągać za sobą usunięcie wszelkich danych osobowych, które nie są już potrzebne do wcześniej określonych celów, a osoba, której dane dotyczą, powinna mieć możliwość skorzystania z prawa do przeniesienia danych. Nadto, istotnym jest wprowadzenie przez producentów zaawansowanych metod szyfrowania na poziomie odpowiadającym aktualnemu stanowi techniki.

Gdy przewidywane jest przekazywanie danych osobowych poza pojazd – aby zminimalizować ryzyko, producenci powinni rozważyć anonimizację (bądź pseudonimizajcę, która jest anonimizacją odwracalną) takich danych przed ich przekazaniem, w szczególności, że w większości przypadków dane umożliwiające bezpośrednią identyfikację kierowcy de facto nie są niezbędne do osiągnięcia celu przetwarzania.

Podsumowanie

AI z pewnością będzie stanowił jeden z kluczowych czynników w rozwoju motoryzacji. Z pomocą sztucznej inteligencji powstaną samochody, które nie tylko podniosą komfort i przyjemność z jazdy, ale również zmienią sposób, w jaki wchodzimy w interakcje z naszymi autami.  Jednak to, co jest innowacyjne, niesie za sobą również wyzwania – szczególnie w kontekście ochrony naszych danych osobowych. Dlatego kluczowe jest wyposażenie Inteligentnych Samochodów w odpowiednie zabezpieczenia, zaś kierowcy powinni być świadomi tego, jakie informacje są o nich gromadzone i jak są kolejno wykorzystywane.