Solidarna odpowiedzialność inwestora za wynagrodzenie należne podwykonawcy

Na budowach, w trakcie których wykonawca korzysta z usług podwykonawców, nierzadko pojawia się problem z zapłatą należnego podwykonawcy wynagrodzenia przez wykonawcę (generalnego wykonawcę). Nie każdy podwykonawca jest przy tym świadomy, że istnieje możliwość dochodzenia zapłaty również bezpośrednio od samego inwestora.

Kiedy inwestor będzie zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy?

W toku realizacji inwestycji budowlanych niejednokrotnie natrafić można na problem konfliktów na tle zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcy przez wykonawcę, będącego jego bezpośrednim kontrahentem. Czasem zdarza się, że wykonawca (generalny wykonawca) staje się niewypłacalny lub z innych powodów odmawia zapłaty za wykonane przez podwykonawcę prace, co utrudnia zachowanie płynności finansowej przez podwykonawcę. Nie każdemu jednak wiadomo, że w takiej sytuacji podwykonawca posiada określone uprawnienia, mające na celu ochronę jego interesu. Pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek, podwykonawca zyskuje bowiem prawo do dochodzenia zapłaty należnego mu wynagrodzenia nie tylko od wykonawcy (generalnego wykonawcy) ale także bezpośrednio od inwestora. Temat ten budzi liczne kontrowersje, zarówno po stronie podwykonawców, jak i inwestorów, w związku z czym poniżej wyjaśnimy podstawowe kwestie z nim związane.

W jakim zakresie inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego inwestor jest odpowiedzialny solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Odpowiedzialność solidarna oznacza, że za zapłatę całego należnego podwykonawcy wynagrodzenia w pełnym zakresie jest odpowiedzialny zarówno inwestor, jak i generalny wykonawca. Podwykonawca może więc według swojej woli żądać całości wynagrodzenia tylko od inwestora, tylko od wykonawcy oraz w wybranych przez siebie częściach od każdego z nich. Oczywiście w wypadku zapłaty wynagrodzenia przez inwestora, będzie on mógł żądać od wykonawcy zwrotu zapłaconych na rzecz podwykonawcy kwot.

Pod pojęciem wynagrodzenia mieszczą się m.in. należności za robociznę oraz materiały zużyte do wykonania robót budowlanych. W zakres wynagrodzenia, za które inwestor odpowiada solidarnie, nie wchodzą m.in. odszkodowanie czy kary umowne należne podwykonawcy od wykonawcy. Inwestor nie odpowiada również solidarnie z wykonawcą za wynagrodzenie za inne zobowiązania podwykonawcy wobec wykonawcy, które nie są związane z wykonywaniem robót budowlanych zgodnie z umową, takie jak np. dostawa towarów do wykonawcy.

 Jakie są przesłanki odpowiedzialności inwestora?

Warunkiem koniecznym do powstania odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie należne podwykonawcy jest zgłoszenie szczegółowego przedmiotu robót inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót. W takiej sytuacji, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia inwestor nie złoży wykonawcy oraz podwykonawcy sprzeciwu, zgłoszenie uważa się za skuteczne.

Zgłoszenie powinno nastąpić w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Oznacza to, że powinno ono zostać dokonane przez doręczenie inwestorowi oświadczenia podpisanego ręczenie (lub podpisem elektronicznym kwalifikowanym). Tym samym zgłoszenie ustne, mailowe czy poprzez SMS nie wywoła skutków prawnych.

Możliwe jest również uregulowanie zakresu prac powierzonych konkretnemu podwykonawcy w umowie pisemnej pod rygorem nieważności. Wtedy zgłoszenie nie jest konieczne do powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora.

Do jakiej wysokości odpowiada inwestor?

Inwestor odpowiada za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy do wysokości ustalonej w umowie między podwykonawcą a wykonawcą, ale nie wyższej niż wynagrodzenie należne wykonawcy za te prace od Inwestora. Dla przykładu, jeżeli przez niedoszacowanie wykonawcy, zleci on prace podwykonawcy za wynagrodzeniem wyższym niż należne mu od inwestora, inwestor odpowiada do niższej kwoty (wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy). Zakres odpowiedzialności inwestora ustalany jest w oparciu o konkretne prace zlecone podwykonawcy, których szczegółowy przedmiot wynika z treści zgłoszenia.

Czy dalszy podwykonawca również może żądać zapłaty wynagrodzenia przez inwestora?

Wynagrodzenia od inwestora może żądać również dalszy podwykonawca (tj. podwykonawca podwykonawcy). Przepisy o solidarnej odpowiedzialności inwestora stosuje się odpowiednio do dalszych podwykonawców. Dalszy podwykonawca musi spełnić również wszystkie warunki dotyczące podwykonawcy wyróżnione powyżej.

Podsumowanie

Reasumując, inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą tylko za zapłatę wynagrodzenia za  szczegółowy zakres prac podwykonawcy objętych zawiadomieniem, przy czym górną granicę odpowiedzialności inwestora stanowi wartość wynagrodzenia ustalonego za ten zakres prac między inwestorem, a wykonawcą.

Autor: Remigiusz Soboń