Kiedy zamawiający może dzielić zamówienie publiczne na części?

Podział zamówienia publicznego może być korzystnym narzędziem dla zamawiającego, które pozwala na zwiększenie konkurencyjności i ułatwia dostęp do rynku dla mniejszych podmiotów. Niemniej, jednak zgodnie z kluczową zasadą – decyzja o podziale zamówienia nie może być podyktowana chęcią ominięcia przepisów Prawa zamówień publicznych Pzp. Niezgodny z prawem podział zamówienia może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych oraz naruszenia zasad konkurencyjności i transparentności procesu udzielania zamówień.

Aspekty dzielenia zamówienia na części – uchwała KIO

Prawo zamówień publicznych umożliwia zamawiającemu podział zamówienia na części, jednak uprawnienie to nie jest bezwarunkowe. W istotnej dla zagadnienia uchwale KIO/KD 19/21 z 14 października 2021 r. Izba podkreśliła, że zamawiający, przygotowując postępowanie, nie może dzielić zamówienia w sposób prowadzący do unikania stosowania przepisów ustawy. Według uzasadnienia celem tej zasady jest zapewnienie racjonalnego i oszczędnego wydatkowania środków publicznych zgodnie z ustawą o finansach publicznych. Zabronione jest zaniżanie wartości zamówienia poprzez nieuprawniony podział lub wybór metody obliczeń celowo obniżającej jego wartość.

Takie działania mogą prowadzić do obniżenia wartości zamówienia poniżej progów, od których obowiązuje stosowanie przepisów Pzp. Aby przeciwdziałać takim praktykom, Pzp przewiduje, że choć zamawiający może podzielić jedno zamówienie na kilka części i prowadzić dla nich odrębne postępowania, to wartość zamówienia stanowi łączna wartość wszystkich jego części.

W omawianej uchwale Izba odniosła się do sytuacji, gdy zamawiający twierdzi, że nie doszło do podziału zamówienia, lecz do kilku niezależnych zleceń. Aby ustalić, czy mamy do czynienia z podzielonym zamówieniem, należy zbadać trzy aspekty: przedmiotowy, czasowy i podmiotowy.

Aspekt przedmiotowy występuje, gdy zamówienia dotyczą tych samych przedmiotów o identycznym przeznaczeniu, czyli istnieje między nimi zbieżność techniczna i funkcjonalna. Przykładem jest budowa mostu i oddzielne zamówienie na barierki do tego mostu.

Aspekt czasowy ma miejsce, gdy powiązane funkcjonalnie zamówienia są planowane do realizacji w przewidywalnym, określonym czasie. Sytuacja taka występuje również, gdy terminy realizacji poszczególnych zamówień są takie same lub zbliżone, a każde z nich jest zlecane tego samego dnia.

Aspekt podmiotowy z kolei dotyczy sytuacji, gdy zamówienia są realizowane przez tego samego wykonawcę lub gdy na rynku działają podmioty specjalizujące się w kompleksowej realizacji wszystkich zleconych zamówień jako całości. Wracając do

przykładu budowy mostu: oczywiste jest, że istnieją wykonawcy zdolni do kompleksowego wykonania takiego zamówienia, co sprawia, że podział na kilka części jest nieuzasadniony.

Izba zauważyła również, że obowiązek łącznego szacowania wartości zamówień o tożsamym przedmiocie nie oznacza konieczności udzielania całego zamówienia w ramach jednego postępowania ani realizacji go przez jednego wykonawcę. Jednakże, aby przeprowadzić odrębne procedury dla poszczególnych części, konieczne jest zsumowanie ich wartości i zastosowanie do każdej z nich przepisów odpowiednich dla łącznej wartości zamówienia.

Podsumowanie

Odrębne zamówienia występują, gdy ich przedmiot ma różne przeznaczenie lub nie jest możliwe ich nabycie u tego samego wykonawcy. W przeciwnym razie mamy do czynienia z jednym zamówieniem podzielonym na części, z których każda może być realizowana przez innego wykonawcę. Wartość takiego zamówienia to suma wszystkich jego części, a do każdej z nich stosuje się przepisy odpowiednie dla łącznej wartości zamówienia. Aby uniknąć zarzutu niedozwolonego podziału zamówienia, zamawiający powinien dokonać rzetelnej analizy czy podział zamówienia jest uzasadniony funkcjonalnie. Zamawiający powinien stosować zasadę łącznego szacowania wartości zamówienia zgodnie z art. 33 ust 2 Pzp i uzasadnić brak podziału zamówienia w dokumentacji przetargowej.